သူငယ္ခ်င္း စာဥထံေပးစာ

သူငယ္ခ်င္းစာဥေရ…
သာဓု သတိရစြာျဖင့္ စာေရးလုိက္ပါတယ္။ ရြာကခြဲခြာသြားတာ ၾကာေပမယ့္ ၊ ရြာက စာဥနဲ႔မိတ္ေဆြေတြကုိ အျမဲသတိရေနပါတယ္။ မိဒိယာေတြမွ တဆင့္ အမိျမန္မာႏုိင္ငံအေၾကာင္းကုိလည္း အျမဲလုိလုိၾကားရပါတယ္။

ခုတေလာမွေတာ့ ျမန္မာသတင္းေတြထဲမွာ ပါလိမာန္ဆုိလာ ဘာလားၾကားေနရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အသက္ (၁၈)ေက်ာ္ အမ်ဳိးသမီး၊ အမ်ဳိးသားမ်ားလည္း စစ္မႈထမ္းရမယ္ဆုိတာၾကားေနရတယ္။ သာဓုတုိ႔ ရြာျပန္လာရင္ စာဥေတာင္ စစ္သားျဖစ္ေနမယ္ထင္ပါတယ္။ တုိ႕ကုိေတာ့ ေသနတ္ႀကီးတကားကား မၿခိမ္းေျခာက္ပါနဲ႕ေနာ္။

စာေရးရျခင္းအေၾကာင္းက သာဓုတုိ႔ ယခုေနထုိင္တဲ့ ကေနဒါႏုိင္ငံရဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒမ်ားကုိ လုိ႔ေလ့လာ သိရွိရ သေလာက္ေျပာျပခ်င္းလုိ႔ပါ။

တုိ႔ ယခုေနထုိင္ေနတဲ့ ကေနဒါႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ပုံစနစ္က အေျခခံဖြဲ႔စည္းပုံဆုိင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္းေရးစနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ (constitutional monarch) ၊ အဂၤလန္မွ ဘုရင္မရဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္မွာပဲ ရွိေသးတယ္လုိ႔လည္း ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘုရင္မဟာ အာဏာကုိခ်ဳပ္ကုိင္ မထားေတာ့ပါဘူး၊ ဂုဏ္ထူးေဆာင္အေနနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံ “ ကေနဒါေန႔ အထိမ္းအမွတ္ပြဲ” စတဲ့ အခမ္းအနားေတြမွာ တက္ေရာက္ေလ့ရွိပါတယ္။ အျမဲေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ သူမရဲ့ ကုိယ္စလွယ္ျဖစ္တဲ့ အစုိးရ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္းေရးတာဝန္ခံ ( The Governor General of Canada) က ၊ အစိုးရအခမ္းအနားေတြမွာ တက္ေရာက္ေလ့ရွိပါတယ္။ သူမဟာ ကေနဒါႏုိင္ငံ ၿမဳိ့ေတာ္ေအာ္တဝါ ေနပါတယ္။ တကယ္ ပါဝါရွိတာကေတာ့ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ပါ။ သူကလည္း ကေနဒါႏုိင္ငံ ၊ ေအာ္တဝါၿမဳိ႕ေတာ္မွာ ေနရပါတယ္။

ကေနဒါႏုိင္ငံဟာ အနည္းဆုံး ငါးႏွစ္တႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က တုိင္းျပည္ကုိ ဦးေဆာင္ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ျငားလည္း ဘယ္ေတာ့မွ ဥပေဒကုိ မထုတ္ပါဘူး။ ပါလီမန္ကသာလွ်င္ ဥပေဒအသစ္ကုိ ထုတ္ေလ့ရွိၿပီး တစ္ခါတစ္ရံ ေခတ္ႏွင့္ မေလွ်ာ္ညီေတာ့တဲ့ ဥပေဒေဟာင္းေတြကို ျပင္ဆင္ေလ့ရွိပါတယ္။ ပါလီမာန္မွာ အထက္လႊတ္ေတာ္( Senate, or Upper House) နဲ႔ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ( The house of Commons) ရယ္လုိ႔ ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။

ကေနဒါႏိုင္ငံမွာ ျပည္နယ္ (၁၀) ခု (10 Provinces ) နဲ႔ နယ္ျခား ( 2 Territories) ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ကေနဒါရဲ့ ျပည္နယ္တုိင္းရဲ့ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြရွိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာ အားလုံးစုစုေပါင္း ျမိဳနယ္၊ ျပည္နယ္အာလုံးရဲ့ ကုိစလွယ္ ၃၀၁ ေယာက္ရွိပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈ ကုိယ္စလွယ္ေတြကေတာ့ ျပည္နယ္တုိင္းမွာ ရွိတဲ့ လူဦးေရးေပၚမွာ အေျခခံပါတယ္။ အြန္ေတရီယုိနဲ႔ ကြိဘက္ ျပည္နယ္ေတြကေတာ့ လူဦးေရ မ်ားတဲ့အတြက္ ကုိယ္စလွယ္ အမတ္ေတြ ပုိမ်ားတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ျပည္နယ္ေသးတဲ့ Prince Edward Island or the Northwest Territories ေတြမွာ ျပည္နယ္ေသးတဲ့အတြက္ ကုိယ္စလွယ္ေတြလည္း အနည္းစုပဲရွိပါတယ္။ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ အဖြဲ႕ဝင္ ၁၀၄ ေယာက္ရွိပါတယ္။ ကေနဒါျပည္သူလူထုက အဲဒီ အဖြဲ႔ဝင္ေတြကုိ ေရြးခ်ယ္ မဲေပးစရာမလုိပါဘူး။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ့ ေထာက္ခံခ်က္နဲ႕ Governor General က အဖြဲ႔ဝင္အသစ္ေတြကုိ ေၾကညာေပးရပါတယ္။ အဲဒီလႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကေတာ့ ျပည္နယ္ႏွင့္တုိင္း အသီသီးမွျဖစ္ပါတယ္။

ျပည္နယ္တုိင္းမွာ ဝန္းႀကီးတစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ သူကေတာ့ ျပည္နယ္ရဲ့ ၿမဳိ႕ေတာ္မွာေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Territories ႏွစ္ခုမွာေတာ့ ဝန္ႀကီးမရွိပါဘူး။ အဲဒီနယ္ႏွစ္ခုကိုေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အစိုိးရ (Federal Government ) က တုိက္ရိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ ျပည္္နယ္တုိ္င္းမွာ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ရွိပါတယ္။ အဲဒီဥပေဒျပဳအဖြဲ႕က ျပည္နယ္ဆုိင္ရာ တရားဥပေဒကုိ ထုတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ဥပေဒေတြကေတာ့ တျပည္နယ္ႏွင့္ တျပည္နယ္ မတူၾကပါဘူး။ ဥပမာ - Newfoundland မွာ ေဈးဝယ္ခြန္ ၁၂% ေကာက္ၿပီး ၊ သာဓုတုိ႔ေနတဲ့ British Columbia မွာေတာ့ ၆% ေကာက္ပါတယ္။ NEWFOUNDLAND, ALBERTA,YUKON, NORTHWEST TERRITORIES မွာ ေဈးဝယ္ခြန္ မရွိပါဘူး။

လူငယ္မ်ား တရားဝင္ အရက္ေသာက္ခြင့္ႏွင့္ ဆုိင္ေသာ တရားဥပေဒကလည္း ျပည္နယ္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု မတူပါဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျပည္နယ္တုိင္းမွာ ၁၉ ႏွစ္ေက်ာ္မွသာလွ်င္ အရက္ဝယ္ခြင့္ ေသာက္ခြင့္ရွိပါတယ္။ QUEBEC မွာေတာ့ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ဆုိ အရက္ေသာက္ခြင့္ ရွိပါၿပီ။ ကေနဒါ ေသမိန္႔ မရွိပါဘူး။

အခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ ကေနဒါႏုိင္ငံသားအားလုံး ျပည္နယ္ပုိင္ရာ အခြန္ႏွင့္ ႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ အခြန္မ်ားကုိ ပစၥည္းမ်ား ဝယ္ယူတဲ့အခါမွာ ေပးရပါတယ္။ ႏုိင္ငံသားအာလုံး အလုပ္ဝင္ေငြမ်ားကုိ ရာကုိက္ႏႈန္းျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ အစုိးရႏွင့္ ျပည္နယ္ဆုိင္ရာ အစုိးရကုိ ေပးေဆာင္ရပါတယ္။

ကေနဒါႏုိင္ငံသားမ်ား ဒီမုိကေရစီကုိ ႀကဳိက္ပါတယ္၊ သို႔ေသာ္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ၾကားေနရတဲ့ ၿငီးျငဴသံကေတာ့ အစုိးရအခြင္ ေပးေဆာင္ရျခင္းပါပဲ။

ေနာက္မွေျပာျပဦးမယ္ေလ..
သတိရလွ်က္
စာဥရဲ့ သာဓု ( ကေနဒါ)